Een cinematografische reis die ons brengt van het einde van de zomer tot het hart van de winter, en van Oost-Duitsland tot Moskou. Minimalistische handelingen dragen het verhaal van de film: dat van mensen die onderweg of op de vlucht zijn in een land dat niet meer lijkt te bestaan.
D'Est beschrijft een reis die ons brengt van het einde van de zomer tot het hart van de winter, en van Oost-Duitsland tot Moskou. Als cinematografisch treurdicht is deze film zonder commentaar geenszins een reportage of een documentaire, geen gestructureerde werkelijkheid waarin informatie of een stellingname schuilt. Chantal Akerman stelt ettelijke personages voor die al of niet hun verhaal willen doen: ze vechten of spelen met de camera, of negeren haar volkomen. De handeling van het filmen wordt de film zelf, begin en einde van een verslag liggen besloten in eenzelfde opname. Het verhaal ontstaat uit drie elementen: de personen, de cineaste die fragmenten kiest uit situaties die haar troffen, en de kijker die zijn eigen verhaal opbouwt.
Tegenover dit materiaal staat niet alleen de wil om ieder historisch feit, groot of klein, uit te sluiten, maar ook om iedere anekdotische of betekenisvolle beschrijving van het dagelijkse leven te elimineren. Er zijn slechts drie handelingen - lopen, rijden en wachten -, die met hun minimalistische kracht het verhaal van de film dragen: dat van mensen die onderweg of op de vlucht zijn in een onecht land dat uit niets meer lijkt te bestaan dan trajecten en plaatsen, zonder boodschap noch betekenis. Als er een moraal in de film zit, dan schuilt die in de beelden zelf, in de opstelling van de camera, de duur van de shots, de symfonische afwisseling van binnen- en buitenopnamen, zomer en winter, de stad en het platteland, de menigte en het individu. De structuur van de film benadert die van een melodie, met reprises, tempo en uitwerkingen die de opnamen beheersen als bij het schrijven van een partituur.
“Bevreemdende beelden van wachtende mensen, tijdens de herfst en de winter gefilmd in Duitsland, Polen en Rusland. Nu eens samen, zij het op een afgemeten afstand van elkaar, meestal alleen. Wachtend bij een telefooncabine, een lift, wachtend op iets… We zien stationshallen, keukens, woonkamers, waar men in afwachting piano speelt, eten bereidt, koffie drinkt, een sigaret rookt.”
Erik De Keyser
“Dat kan verschrikkelijk en zonder belang lijken, maar te midden van dat alles zal ik gezichten tonen die, zodra ze geïsoleerd worden van de massa, iets nog onaangetasts uitdrukken, vaak het tegenovergestelde van de eenvormigheid die je van tijd tot tijd opvalt te midden van de bewegende of stilstaande mensenmassa. Het tegenovergestelde van de eenvormigheid in onszelf ook. Zonder te gevoelig te doen zal ik zeggen dat er nog gezichten zijn die zich geven en bij momenten het gevoel van verlies doen vergeten, mensen op de rand van de afgrond die je van tijd tot tijd aangrijpen terwijl je het Oostblok doorkruist zoals ik net heb gedaan.”
Chantal Akerman
“Als ze een plan had voor een documentaire, wilde ze niet uitleggen wat ze ging doen. Als ze het moest uitleggen, verloor ze het verlangen om de film te maken. Ze wilde op locatie gaan, en een gevoelige plaat zijn, een spons. Ze wilde de film niet opsluiten in een project, ze wilde de film naar haar toe laten komen en zich laten meevoeren door het materiaal. Dat Chantals beelden zo intens en sterk zijn, dat ze verder gaan dan wat ze laten zien, komt doordat ze niet zijn opgesloten door intenties maar doordrongen zijn van alle bezorgdheden en obsessies die haar bezighielden.”
Claire Atherton
“Akerman maakt “beelden als feiten” (geen beelden van feiten). We moeten ze als onontkoombaar en zonder doel accepteren. Zo staat het beeld er. Haar beelden worden door hun onverstoorbare lengte ontdaan van interpretatie. Alsof Akerman tijdens het draaien en aan de montagetafel zo lang wacht om “coupez” te roepen, dat niemand nog uit de ban van die mechanische duur geraakt. “Waarom een plan beëindigen?”' is een vraag die steeds moeilijker te beantwoorden wordt naarmate het plan langer duurt. Tot haar beelden een muur zijn geworden die iedere gram van hun gewicht op je netvlies hebben uitgestort.”
Dirk Lauwaert
“Alle films van Akerman gaan over tussenruimtes, de ruimte tussen leven en dood, openbaar en particulier, een geschiedenis die ophield te bestaan en een geschiedenis die zich nog niet heeft aangediend, die te laat is en op zich laat wachten, de ruimte tussen twee landen.”
Elias Grootaers
