Een shoppingcentrum van verlangens

Perspectief op Golden Eighties

Introductietekst door Nina de Vroome

Het is 1986, in een winkelcentrum in Brussel komen we een schare van kleurrijke personages tegen. Er zijn kledingwinkels en een kapperszaak in het steriele blauwige licht met glazen puien. De hakjes van de kapsters klik-klakken vrolijk over de witte tegels wanneer een romantische twist de gemoederen weer doet oplopen. “Iemand is vreemdgegaan!” Potentiële klanten met natte schouders trippelen de trap af en verkennen de etalages. De shampoomeisjes zingen; “Het regent! Wat houd ik toch van de regen!”, maar de regen zelf krijgen we nooit te zien. Het winkelcentrum bevindt zich onder de grond. Er komt geen daglicht naar binnen en de personages lijken genoeg te hebben aan elkaar. De talloze amoureuze betrekkingen blijven besloten in dit shoppinguniversum. 

Golden Eighties, een energieke musical, is de meest kleurrijke film van Chantal Akerman, die ze maakte op 36-jarige leeftijd. Akerman werd geboren in Brussel, in een Joods-Pools gezin. Haar moeder was een overlevende van de Holocaust, wier ouders allebei in Auschwitz zijn vermoord. Deze familiegeschiedenis speelde een grote rol in het leven en werk van Akerman. Haar relatie met haar moeder werd in verschillende films in beeld gebracht, zoals in News from Home (1976), die Akerman maakte toen ze in New York woonde, en No Home Movie (2015). In 1973 keerde ze terug naar België, waar ze onder andere Je, tu, il, elle (1976) maakte, waarmee ze bekendheid verwierf. Uiteindelijk verhuisde ze naar Parijs. Ze maakte vele langspeelfilms, korte films en documentaires die generaties filmmakers hebben geïnspireerd. Haar film Jeanne Dielman, 23 quai du commerce, 1080 Bruxelles (1975) werd recent door het magazine Sight&Sound van het British Film Institute uitgeroepen tot beste film aller tijden. 

In een gesprek met de Belgische theatermaker Jan Decorte vertelt Akerman hoe Golden Eighties heel vanzelfsprekend is geëvolueerd tot een musical. “Je hoeft maar te filmen hoe de meisjes tegelijkertijd aankomen en hun winkelpui omhoogschuiven en je hebt al een choreografie.” De meisjes worden door de glazen vitrine van de winkels bekeken, en zij bekijken op hun beurt constant wat er buiten gebeurt. Iedereen is aan het “window-shoppen”: het winkelcentrum is bij uitstek een plek waar verlangens worden gekweekt. De etalage van de kledingwinkel wekt de wens op naar een nieuwe “look” om zich verleidelijk te tonen aan degene die men begeert. 

Golden Eighties toont een continue wervelwind van verlangens die nooit worden bevredigd. Akerman zei hierover: "Liefde is als een rok. Als de ene je niet past, dan zoek je een ander.” Liefde wordt inwisselbaar in de moderne consumentenmaatschappij. In de jaren ’80 lijkt de samenleving zich los te maken van langdurige betrekkingen en van het verleden. Maar de geschiedenis heeft wel degelijk plaatsgevonden. Het personage Jeanne Schwartz, gespeeld door Delphine Seyrig, is een Poolse overlevende van een concentratiekamp. Nu runt ze een kledingwinkel samen met haar suffige man en haar charmante zoon. Zo draait het leven verder in deze wereld van glas en geparfumeerde shampoo. 

De melodieën van Golden Eighties vergeet je niet snel. Akerman schreef de liedjes zelf, samen met componist Marc Hérouet, onder andere uitgevoerd door celliste Sonia Wieder-Atherton. In haar vroege jaren gebruikte Akerman nooit muziek in haar films, totdat zij in 1984 Wieder-Atherton ontmoette en geraakt werd door de ritmes, motieven en de energie die zij bracht met haar muziek. Sindsdien werkten ze samen en werden elkaars grote geliefde. Sonia Wieder-Atherton zei; “Ik ben haar soundtrack geworden, zij de beelden bij mijn muziek.” De beelden en de muziek vallen helemaal samen in Golden Eighties, een musical die blijft resoneren in het oeuvre van Akerman, waarin humor, het lichaam in beweging en muzikaliteit steeds aanwezig blijven.